مقدمه
انتخاب و آماده سازى قسمت هایى که باید تست شوندطول قسمتى که باید تست شود
خطوط لوله پس از مونتاژ باید طبق استاندارد تست شوند که در اینجا روش تست هیدرواستاتیک خطوط لوله مطابق
استاندارد ۲۰۲۰:۱۰۸۰۲ ISO تشریح مى گردد.
طول قسمتى از خط لوله که باید تست شود بایستى با توجه به ملاحظات زیر تعیین گردد.
– شرایط منطقه.
– دسترسى به آب مناسب.
– تعداد اتصالات و سایر متعلقات (مثل شیرها) خط لوله.
در مورد خطوط لوله تحت فشار به جز در موارد تعیین شده این طول نباید از ۱۵۰۰m بیشتر باشد.
مجموع طول خط لوله بین دو نقطه متوالى
در مورد خطوط لوله غیرفشارى طول خط لوله جهت انجام تست معمولا
بازرسى مى باشد.
لوله کردن و بستن خط مهار
در محل هایـى ماننـد زانویى هـا، سـه راهى ها، تبدیل هـا و فلنج کورهـا که خط لوله داراى تغییر مسـیر یا تغییر سـطح
مى باشد بایستى از بلوك سیمانى یا اتصالات گیردار (مطابق مطالب فصل قبل) جهت مهار خط لوله استفاده کرد.
طراحی این وسایل مهار کننده بایستى براساس فشار تست انجام گردد.
مجزا کردن قسـمت تسـت در خط لوله باید توسـط فلنج کورها یا سـایر وسـایل کورکننده انجام شود. درصورتى که از
شیرآلات جهت بستن قسمت تحت تست استفاده شود، فشار نامى شیرآلات نباید کمتر از فشار تست باشد. در ضمن در اینگونه موارد هنگام ارزیابى نشتى، باید نشتى مجاز شیرآلات در نظر گرفته شود.
در شکل زیر یک طرح کلی از تست خط لوله دیده می شود.
۱ -پمپ
۲ -مانومتر
۳ -لوله رابط
۴ -شیر تخلیه هوا
۵ -اتصالات فلنج ساکت
۶ -اتصال فلنج اسپیگات
۷ -بلوك نگهدارنده
۸ -توده خاك
در مورد خطوط غیرفشاري با توجه به پایین بودن فشار تست معمولاً مهار خطوط ضرورتی ندارند.
خاکریزی موضعی قبل از تست
خطوط لوله معمولاً بعد از خاکریزي تست می شوند. با این وجود در بعضی موارد خاص که تست قبل از اتمام خاکریزي
انجام م یگردد بایستی به اندازه کافی روي تنه لوله و بین اتصالات خاکریزي صورت گیرد تا قسمت تست در مقابل
نیروهاي هیدرولیکی مهار گردد.
پر کردن خط لوله با آب
پرکردن قسمت تست خط لوله با آب باید از پایین ترین نقطه و با دبی کم جهت اطمینان از خروج کامل هوا انجام
شود. همینطور این قسمت باید در بالاترین نقطه داراي خروجی هوا باشد. دبی پرکردن قسمت تست نباید بیش از
۱۰ درصد دبی طراحی باشد. لوله هاي داراي پوشش داخلی سیمان پس از پرشدن بایستی مدت زمانی جهت جذب
آب توسط لایه سیمانی نگه داشته شوند.
روش تست
خطوط لوله تحت فشار
عملیات مقدماتى
بعد از پر شدن قسمت تست و قبل از اعمال فشار تست، این قسمت باید به اندازه کافى تحت فشار کارى نگه داشته
شود تا لول هها نسبت به حرکات خطى، جذب آب توسط پوشش داخلى و … به پایدارى برسند. در این حالت خط لوله
باید مورد بررسى چشمى قرار گرفته و درصورت مشاهده هرگونه اشکالى نسبت به اصلاح آن پس از تخلیه آب اقدام
گردد. در صورت رضایت بخش بودن نتایج بازرسى چشمى، باید به طور یکنواخت فشار تست افزایش یابد. فشار تست
در پائین ترین نقطه نباید کمتر از مقادیر ذکر شده در قسم تهاى زیر باشد (هر کدام که بزرگتر است).
۱ برابر فشارکارى و براى فشارهاى کارى بیشتر / ۱۰ معادل ۵ bar الف) براى فشارهاى کارى کمتر یا مساوى
.۵bar 10 معادل فشار کارى به علاوه bar از
ب) حداکثر فشار کارى.
همین طور فشار تست نباید از مقادیر زیر بیشتر گردد.
– حداکثر فشار تست تعیین شده دراستانداردهاى لوله ها، اتصالات، فلنج ها و سایر متعلقات آنها.
– فشار طراحى مربوط به وسایل مهار کننده.
در ضمن فشار تست در بالاترین نقطه از قسمت تحت تست، نباید کمتر از فشار کارى در این نقطه باشد.
آزمون فشار
آزمون فشار را به دو طریق زیر مى توان انجام داد.
آزمون افت فشار
فشار تست را توسط پمپ به مدت حداقل یک ساعت و با حداکثر تغییرات 
ثابت نگه دارید.سپس پمپ را از سیستم جدا کرده و اجازه ندهید آب بیشترى به قسمت تحت تست وارد شود. حالا این قسمت را در این حالت درمدت زمان هاى زیر با توجه به سایز لوله تحت فشار نگه دارید.
پس از مدت زمان هاى فوق فشار را انداز هگیرى نمایید. حالا براى تعیین نشتى به دو طریق م ىتوان عمل کرد.
-میزان آبى که باید به سیستم پمپ شود (با دقت ۵% ±) تا فشار ثابت بماند را انداز هگیرى کنید.
– فشار قسمت تحت تست را ثابت نگه داشته(با حداکثر تغییرات)و میزان آبى که باید ازشود تا افت فشار قبلى ایجاد گردد را انداز هگیرى کنید.
آزمون فشارثابت
فشار تست را توسط پمپ به مدت حداقل یک ساعت و با حداکثر تغییراتثابت نگه دارید. سپس توسط پمپ فشار تست را در مدت زمان هاى مطابق جدول ۱ با توجه به سایز لوله ثابت نگه دارید.پس از مدت زمان هاي فوق میزان آب پمپ شده به سیستم را (با دقت ۵%±) اندازه بگیرید.
تصمیم گیری
اگر میزان نشتی بیش از میزان نشتی قابل قبول تعیین شده دربخش ۱۵_۴_۱باشد، آزمایش را تا رسیدن به پایداري کامل بایستی تکرار کرد. اگر نتایج تست قابل قبول نبود، بایستی نسبت به اصلاح و ترمیم مواضع معیوب تا رسیدن به نشتی قابل قبول اقدام لازم انجام شود.
تست کامل خطوط
پس از تست کلیه قسمت ها و اطمینان از صحت آنها قسمت هاي تست شده به هم متصل شده و کل خط مطابق آزمون هاي بخش هاي قبلی(۱۵_۳_۱_۱تا۱۵_۳_۱_۳)بایستی تست شود.
خطوط غیرفشاری
۱ پس از پر شدن قسمت تست و قبل از اعمال فشار تست، این قسمت بایستی به اندازه کافی براي مدتی نگه داشته شود تا جذب آب توسط پوشش داخلی صورت گیرد. در طی این مدت بایستی کلیه محل هاي اتصال دو مؤلفه و اتصالات مورد بازدید چشمی قرار بگیرند و در صورت مشاهده هرگونه اشکالی نسبت به اصلاح آن پس از تخلیه آب اقدام گردد.
۲ از طریق پر کردن آب از منهول بالا دست فشار را تا فشار مطابق مقادیر زیر بالا ببرید.
الف) اگر حداکثر آ ببندي ضروري نمی باشد فشار تست نباید از مقادیر زیر بیشتر گردد.
۰/۴bar در تاج لوله متصل به منهول بالا دست. ۱/۰bar در تاج لوله متصل به منهول پایین دست.
ب) هنگامی که حداکثر آب بندي ضروري است (مثلاً به خاطر وجود ترازهاي بالاي آبهاي زیر زمینی، چشمه ها یا چاهها)
فشار تست ممکن است تا ۵barبالا برده شود.
۳ سیستم را به مدت ۲ ساعت تحت فشار نگه می داریم. سپس میزان آب مورد نیاز جهت رساندن لوله متصل به منهول بالا دست به فشار اولیه را انداز هگیري م یکنیم.
۴ اگر میزان نشتی بیش از میزان نشتی قابل قبول تعیین شده در بخش۱۵_۴_۱ باشد، آزمایش را تا رسیدن به پایداري کامل بایستی تکرار کرد. اگر نتایج تست قابل قبول نبود بایستی نسبت به اصلاح و ترمیم مواضع معیوب تارسیدن به نشتی قابل قبول اقدام لازم انجام شود.
معیار پذیرش خطوط فشاری
مقدار نشتی آب نباید از مقدار ۰/۰۰۱ لیتر بر ساعت براي هر کیلومتر خط لوله و براي هر میلیمتر از سایز نامی لوله براي هر بار (bar) از فشار استاتیک (متوسط هد قسمت تحت تست) تجاوز نماید.
براي مثال حداکثر نشتی مجاز براي هر کیلومتر خط لولهِ DN100 در فشار نامی ۱۰bar یک لیتر بر ساعت می باشد.در مواردي که ارتفاع قسمت هاي مختلف خط لوله به طور قابل ملاحظه اي با هم اختلاف داشته باشد، مقدار نشتی مجاز بایستی براساس متوسط وزنی فشار در طول خط تعیین گردد.
خطوط غیرفشاری
مقدار نشتی آب در خطوط غیر فشاري نباید از۰/۱ لیتر بر ساعت براي هر کیلومتر خط لوله و براي هر میلیمتر ازسایز نامی لوله تجاوز نماید.با این وجود چنانچه فشار تست بیشتر از ۱bar باشد، باید مطابق روش خطوط تحت فشار نشتی مجاز را محاسبه نمود.